ابتدا برای شروع موضوع مالیات استارت آپ ها، به تعریف مالیات خواهیم پرداخت. مالیات یک هزینه اجتماعی است که دولت در قبال رونق کسب و‌کار و دستیابی به درآمد امکاناتی را فراهم می کند که برای این امکانات مقداری از درآمد حاصل یا سودی که از آن فعالیت اقتصادی ایجاد می شود، به دولت بازگشت داده می شود. به عبارتی برای جایگزینی امکانات مورد استفاده مردم مالیات پرداخت می شود. با توجه به کاهش درآمدهای نفتی ایران و همچنین تحریم هایی که علیه کشور ایران صورت گرفته، کشور ما بیش از پیش متکی به دریافت مالیات از فعالیت های اقتصادی شده است.
استارت آپ چیست؟
در ابتدا باید بدانیم که استارت آپ یک رویداد یا همایش کارآفرینی محسوب نمی شود. یک وبسایت یا یک اپلیکیشن موبایل، لزوما یک استارت آپ حساب نمی شوند. استارت آپ یک شرکت کوچک نیست که در حال درآمدزایی و رشد است. استارت آپ سازمانی موقتی است که برای جست‌وجوی یک مدل کسب و کار تکرارپذیر و مقیاس‌پذیر شکل گرفته باشد.تکرارپذیر؛ یعنی آن کسب و کاری که هدف درآمدزایی دارد را بتوان بارها و بارها تکرار کرد. در واقع آن را به تولید انبوه رساند.
مقیاس‌پذیر؛ یعنی اینکه توانایی رشد آن مدل کسب و کار در آینده با کمترین نیاز به افزایش منابع مختلف موجود باشد و روش های ایجاد ارزش را بهتر، سریع تر و بیشتر کرد. در معرفی استارت آپ تاکیدی وجود ندارد که حتما باید در حوزه تکنولوژی یا فناوری اطلاعات باشد. اما به دلیل گسترش استارت آپ های اخیر در این زمینه،گاهی اشاره می شود که استارت آپ باید در حوزه ی فناوری های نوین فعال باشد. طبق یکی از تعاریف مرکز USSBA استارت آپ ها دو ویژگی دارند. اول اینکه در زمینه تکنولوژی فعالیت میکنند و مورد دوم برخورداری از پتانسیل رشد بالا است. یکی از تکنولوژی ها و سایت هایی که در این زمینه می تواند به استارت آپ ها کمک کند، درگاه پرداخت اینترنتی زرین پال است که فضایی امن برای پرداخت ایجاد کرده و کار با آن راحت تر و سریع تر است. این درگاه پرداخت اینترنتی می تواند کمک بزرگی برای راحتی کار یک استارت آپ باشد.
در پروژه هایی که در مسیر استارت آپ قرار می گیرند یک ایده خام با همکاری یک گروه منجر به تولید محصولی می شود که زمینه فروش آن مهیاست. لازم به ذکر است که استارت آپ های موفق چه در سطح کشور و یا جهان فعالیت های پیچیده ای انجام نمی دهند؛ بلکه در تولید محصول خود و فروش آن به مشتری موفق تر عمل می کنند. استارت آپ در شروع الزاما نیازی به ثبت شرکت ندارد و از هرجا و با تعداد متفاوتی بنیان‌گزار می تواند آغاز به کار کند. برای شروع استارت آپ معمولا بودجه کمی مورد‌نیاز است اما اگر ایده منحصر به فردی باشد سرمایه گذاران زیادی را جذب می کند.
قوانین مالیات کسب و کارهای نوپا
سازمان امور مالیاتی کشور بعد از بررسی های فراوان، مالیات استارت آپ ها را بر اساس نوع فعالیتی که دارند از یکدیگر تفکیک کرد و برای هرکدام قوانین خاص خود را وضع کرد. یکی از این قوانین مالیات استارت آپ ها مربوط به نحوه تولید و تعداد تولید محصول است. به طوری که اگر یک استارت آپ فقط یک خدمت یا محصول را ارائه کند از پرداخت مالیات معاف است. قانون دیگر در مورد مالیات کسب و کارهای نوپا تعیین شده و به این صورت است که کسب و کار نوپا از پرداخت مالیات به مدت سه سال معاف است. این امر به دلیل این است که استارت آپ های نوپا برای پیشرفت کردن و رسیدن به سوددهی نیاز به زمان دارند و به همین علت از زمانی که استارت آپ ثبت می شود به مدت سه سال از دادن مالیات معاف خواهد بود.
بیشتر بخوانید: کدمالیاتی چیست؟
مالیات استارت آپ ها چگونه محاسبه می شود؟
قبل از شروع موضوع باید بدانید یک استارت آپ می تواند هم به شکل حقیقی و هم به شکل حقوقی فعالیت کند. همچنین در نحوه محاسبه مالیات فرقی بین مشاغل اینترنتی، سنتی و یا استارت آپی نیست.
اگر یک شخص به شکل حقیقی تشکیل پرونده بدهد نحوه محاسبه مالیات ایشان به شرح زیر است:
یک معافیت سالانه از سودی که در یک سال کسب کرده کم می شود (میزان معافیت سالانه هر سال در قانون بودجه مشخص می شود) و عددی که به دست آمد به نرخ ماده ۱۳۱ قانون می رود. (طبق این ماده درآمد کمتر از ۵۰ میلیون ۱۵ درصد، درآمد بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان ۲۰ درصد و درآمد بیشتر از ۱۰۰ میلیون تومان ۲۵ درصد از سودشان صرف پرداخت مالیات میشود)اگر شخص به شکل حقوقی ثبت شود محاسبه مالیات آن ساده تر است به طوری که سود شرکت مستقیماً در ۲۵% ضرب می شود.
معافیت مالیات استارت آپ ها
در ماده ۲ ذکر شده که یک کسب و کار نوپا به شرط تولید یک خدمت یا محصول از مالیات معاف است.
در ماده 7 به این بحث پرداخته شده است که اگر یک استارت آپ تعدادی موسس داشته باشد، این موسس ها نیازی نیست بیمه پرداخت کنند.
در ماده ۵ ذکر می شود که شرکت های استارت آپی به مدت ۲ سال می توانند کارورز داشته باشند. این امر برای استارت آپ ها بسیار مهم است؛ چون استارت آپ ها با برخی افراد وارد همکاری می شوند ولی این همکاری به منزله استخدام نیست. تا قبل از این، چنین وضعیتی به رسمیت شناخته نمی شد. مثلاً یک استارت آپ سه نفر موسس دارد بعد از چند ماه اگر فرد دیگری به این گروه اضافه شود، افراد هم موسس یک هدف را برای او تعیین می کنند که اگر فرد به آن هدف رسید می تواند بخشی از سهام آن ها را دریافت کند. در گذشته بیمه می توانست این رفتار را جریمه کند چون چنین همکاری قابل قبول نبود.
همچنین در ماده ۵ بیان شده که اگر یک فرد پلتفرمی را ایجاد کند؛ مثلاً سفارش صنایع دستی بگیرد و تعدادی خانم یا آقا در منزل این صنایع را آماده کنند و در پلتفرم بفروشند، نیازی به بیمه کردن آنها نیست. در واقع رابطه پلتفرم با این افراد از نوع استخدامی نیست.
در ماده ۶، گرفتن کارورز مجدد تایید شده تا کارورز دو سال بتواند در یک استارت آپ مشغول همکاری باشد و بخشی از حق بیمه آن فرد که شرکت باید آن را پرداخت کند توسط دولت جبران می شود. به عبارت دیگر شرکت از پرداخت بیمه سهم خودش معاف است و دولت این بیمه را پرداخت می کند تا هزینه های بیمه کاهش یابد.
چالش های یک استارتاپ
بعد از مشکلات مالیاتی و بیمه، بحث فضای فیزیکی مطرح می شود. در ماده ۱۰ فضاهای کاری اشتراکی(Coworking Space) و همچنین شتاب دهنده ها (Accelerators)به رسمیت شناخته شدند. با این وجود فضاهای کار اشتراکی می توانند چندین کد کارگاهی بیمه دریافت کنند. مثلاً اگر در یک فضای کار اشتراکی ۱۰ شرکت وجود داشته باشد هر ۱۰ شرکت می توانند کد کارگاه خودشان را با همان آدرس دریافت کنند؛ به این ترتیب فضای کار اشتراکی مثل فضای کار خصوصی به رسمیت شناخته شد.
مسئله بعدی برای استارتاپ ها تامین سرمایه است. بیشتر نهادهای دولتی از طریق دادن تسهیلات به شرکت ها می توانند کمک کنند؛ در حالی که دادن تسهیلات به شرکت های استارت آپی یک روش اشتباه است. بهترین روش تامین مالی برای کسب و کارهای نوپا سرمایه گذاری خطر پذیر(VC) است. از طرف دیگر سرمایه گذاری جسورانه هم برای دولت یک روش اشتباه محسوب می شود. چون می تواند مورد سوء‌استفاده قرار بگیرد و منابع را بدون حساب، به سمت گروه های منفعتی و اطرافیان مدیران دولتی سرازیر کند.
در ماده ۳ به شرکت های خارجی اجازه داده شده تا با گرفتن مجوز بتوانند مراکز شتابدهی خودشان را در کشور ایجاد نمایند. مثلاً شرکتی مثل هواوی که در ایران جزو تامین‌کنندگان تجهیزات مخابراتی است می تواند در ایران مرکز شتابدهی راه‌اندازی نماید.
یکی دیگر از چالش های استارت آپی خرید شرکت های آن هاست. زمانی که یک استارت آپ به وسیله یک شرکت بزرگ خریداری می شود طبق قوانین فعلی پروانه ها، امتیازات و مجوزها به شرکت خریدار منتقل نمی گردد. در ماده ۹ ذکر شده که اگر خریداری بیشتر از ۶۷ درصد سهام یک استارت آپ را خریداری کند با توافق هم می توانند مجوزها و پروانه ها را به شرکت مادر منتقل کنند.
بیشتر بخوانید: اینتاکد مالیاتی چیست؟
لزوم حمایت از استارت آپ ها
با توجه به شرایط کنونی و چالش های پیش روی استارت آپ ها لازم است تا افراد، گروه ها و ارگان هایی که می توانند و امکان حمایت از استارت آپ ها را دارند وارد عمل شوند و به هر طریق زمینه پیشرفت و رشد استارت آپ ها را به وجود آورند. در این رابطه شتابدهنده های مختلفی شکل گرفته اند که در حوزه های مختلف فعالیت می کنند.طرح دیگری تحت عنوان نوآفرین با هدف حمایت از استارت آپ ها و کسب‌و‌کارهای نوپا شروع به کار کرده است. با استفاده از این سامانه شرایط اشتغال‌زایی و کارآفرینی در حوزه فناوری اطلاعات تسهیل می شود. در طرح نوآفرین معافیت بیمه ای و مالیات استارت آپ ها مطرح شده و با احداث پارک اقتصاد دیجیتال کسب و کارهای استارت آپی که درآمد آنها سالانه به ۵۰۰ میلیون تومان می رسد، می توانند با استفاده از امکانات این پارک درآمد خودشان را به ۵ میلیارد تومان برسانند.
نگاه کلی
استارت آپ ها دارای دو مشخصه مهم تکرارپذیر و مقیاس پذیر هستند. در یک استارت آپ موفق چه جهانی و چه کشوری فعالیت های پیچیده صورت نمی گیرد، فقط این افراد در تولید محصول و فروش آن به مشتری موفق تر از سایرین هستند. استارت آپ ها از زمان شروع به کار و ثبت به مدت سه سال از پرداخت مالیات معاف هستند. یک استارت آپ می تواند به صورت حقیقی و حقوقی ثبت شود. پرداخت مالیات استارت آپ ها با توجه به اینکه نوع ثبت از کدام مورد است متفاوت خواهد بود. یکی از مشکلات مهم پیش روی استارت آپ ها تامین سرمایه است، به این منظور شتابدهنده های مختلفی در سطح کشور فعالیت می کنند.
