فریلنسرها، به عنوان افرادی که به صورت مستقل و پروژهای کار میکنند، مشمول قوانین مالیاتی خاصی هستند. در ایران، مطابق با ماده 93 قانون مالیاتهای مستقیم، هر شخص حقیقی ایرانی باید نسبت به کلیه درآمدهایی که در داخل یا خارج از کشور کسب میکند، مالیات پرداخت کند. این شامل فریلنسرها نیز میشود که باید درآمدهای خود را اعلام و مالیات متناسب با آن را پرداخت نمایند. در این مقاله قصد داریم درباره مالیات فریلنسرها، تکالیف مالیاتی آنها و مالیات بر ارزش افزوده این افراد صحبت کنیم. همچنین اطلاعاتی درباره معافیتهای مالیاتی آنها در اختیار شما قرار دهیم.
فریلنسر کیست؟
برای صحبت درباره مالیات فریلنسرها ابتدا باید بدانیم اصولا فریلنسر کیست؟ فریلنسر یا آزادکار به فردی گفته میشود که به صورت مستقل و بدون داشتن قرارداد کاری بلندمدت با یک شرکت خاص، خدمات حرفهای خود را به مشتریان مختلف ارائه میدهد. به عبارت سادهتر، فریلنسرها کارفرمای خودشان هستند و میتوانند پروژهها را بر اساس مهارتها و تخصص خود انتخاب کنند.

ویژگی اصلی فریلنسرها این است که در تعیین ساعات کاری، انتخاب پروژهها و نحوهی انجام کارها آزاد هستند. آنها میتوانند از هر کجا که بخواهند کار کنند و برنامهی کاری خود را به دلخواه تنظیم کنند. اغلب فریلنسرها در چندین حوزه تخصص دارند و میتوانند خدمات متنوعی را ارائه دهند. ضمن اینکه فریلنسرها مسئولیت تمام جنبههای کار خود از جمله مالیات، بیمه و بازاریابی را بر عهده دارند. آنها در حوزههای مختلفی از جمله برنامهنویسی، طراحی گرافیک، تولید محتوا، ترجمه، مشاوره، بازاریابی دیجیتال و بسیاری دیگر فعالیت میکنند.
چرا فریلنسرها باید مالیات پرداخت کنند؟
فریلنسرها به عنوان افرادی که به صورت مستقل و بدون داشتن یک کارفرمای ثابت فعالیت میکنند، همچنان بخشی از جامعه هستند و از امکانات و خدماتی که دولت ارائه میدهد، بهرهمند میشوند. به همین دلیل، مانند سایر افراد جامعه، موظف به پرداخت مالیات فریلنسرها هستند.
در واقع، فریلنسرها، مانند سایر شهروندانی که درآمد کسب میکنند، موظف به پرداخت مالیات بر درآمد هستند. این امر بر اساس قوانین مالیاتی کشورها، از جمله قانون مالیاتهای مستقیم در ایران، تعیین شده است. طبق این قانون، هر شخص حقیقی ایرانی که درآمدی در داخل یا خارج از کشور کسب میکند، باید مالیات متناسب با درآمد خود را پرداخت کند. این قانون شامل فریلنسرها نیز میشود، زیرا آنها نیز خدماتی را ارائه داده و در ازای آن درآمد کسب میکنند.
پرداخت مالیات فریلنسری به تامین منابع مالی لازم برای ارائه خدمات عمومی و توسعه زیرساختهای کشور کمک میکند و همچنین به عدالت مالیاتی و توزیع منصفانه بار مالیاتی بین تمامی شهروندان منجر میشود. مهمترین نکته درباره مالیات فریلنسرها این است که فرار مالیاتی، علاوه بر غیرقانونی بودن، میتواند عواقب جدی برای فریلنسرها داشته باشد.
راههای شناسایی درآمد فریلنسرها
شناسایی دقیق درآمد فریلنسرها به دلایل مختلفی از جمله محاسبه مالیات فریلنسرها، ارزیابی توانایی مالی و … اهمیت دارد. با این حال، به دلیل ماهیت منعطف و مستقل کار فریلنسری، این کار همیشه ساده نیست. در واقع شناسایی درآمد فریلنسرها میتواند چالشبرانگیز باشد، زیرا این نوع درآمد معمولا غیرثابت و متغیر است و از منابع مختلفی به دست میآید. در ادامه به برخی از روشهای معمول برای شناسایی درآمد فریلنسرها اشاره میشود:
• بررسی حسابهای بانکی: یکی از رایجترین روشها، بررسی دقیق حسابهای بانکی فریلنسرها است. با تحلیل تراکنشهای بانکی، میتوان به اطلاعاتی درباره درآمد، هزینهها و فعالیتهای مالی فریلنسر دست یافت.
• بازدید میدانی: مأموران مالیاتی ممکن است به محل کار یا سکونت فریلنسر مراجعه کنند تا اطلاعات بیشتری درباره فعالیتهای آنها و درآمدشان کسب کنند. این بازدیدها معمولاً در مناطق جغرافیایی مشخص و بر اساس اطلاعات موجود در سامانههای مالیاتی انجام میشود.
• پایش فضای مجازی: سازمان امور مالیاتی از طریق نظارت بر سایتها و شبکههای اجتماعی، به دنبال سرنخهایی درباره فعالیتهای اقتصادی فریلنسرها است. تبلیغات، نمونه کارها و تعاملات آنلاین میتواند اطلاعات ارزشمندی در اختیار سازمان قرار دهد.
• استفاده از اطلاعات سایر مودیان: هنگامی که یک فریلنسر با شرکتها یا افراد دیگری همکاری میکند، اطلاعاتی درباره درآمد او ممکن است از طریق این اشخاص به سازمان مالیاتی منتقل شود. برای مثال، اگر یک فریلنسر با یک شرکت قرارداد همکاری امضا کند، این شرکت موظف است اطلاعات مربوط به پرداختهای انجام شده به فریلنسر را به سازمان مالیاتی اعلام کند.
یکی از چالشهای شناسایی درآمد فریلنسرها بهمنظور مشخص کردن مالیات فریلنسرها، عدم شفافیت در برخی قراردادهای آنها است. بعضی از قراردادهای فریلنسری به صورت شفاهی یا با جزئیات مبهم منعقد میشوند که شناسایی دقیق درآمد را دشوار میکند. ضمن اینکه گاهی ممکن است فریلنسرها درآمد خود را به صورت ارزهای دیجیتال دریافت کنند که ردیابی آن دشوارتر است. همچنین فریلنسرها ممکن است علاوه بر فعالیت اصلی خود، درآمدهای دیگری نیز داشته باشند که شناسایی همه آنها ممکن است زمانبر باشد.

گروهبندی فریلنسرها از نظر مالیاتی
برای مشخص کردن مالیات فریلنسرها آنها را بسته به میزان درآمد و نوع فعالیتشان به سه گروه تقسیم میکنند. این تقسیمبندی برای تعیین تکالیف مالیاتی هر فریلنسر و میزان مالیات قابل پرداخت او اهمیت دارد. نحوه تقسیمبندی بدین شکل است:
در دو سال ابتدایی فعالیت، همه فریلنسرها به طور خودکار در گروه سوم قرار میگیرند. از سال سوم به بعد، بر اساس میزان فروشی که در اظهارنامه مالیاتی دو سال قبل اعلام کردهاند، به یکی از سه گروه زیر منتقل میشوند:
• گروه اول: فریلنسرانی که فروش سالیانه آنها بیش از ۷۵ میلیارد ریال باشد.
• گروه دوم: فریلنسرانی که فروش سالیانه آنها بین ۲۵ تا ۷۵ میلیارد ریال باشد.
• گروه سوم: فریلنسرانی که فروش سالیانه آنها کمتر از ۲۵ میلیارد ریال باشد یا در دو گروه قبلی قرار نگیرند.
هدف از این تقسیمبندی، ایجاد عدالت در پرداخت مالیات و همچنین سادهسازی فرآیندهای مالیاتی برای فریلنسرها است. هر گروه از فریلنسرها، تکالیف مالیاتی خاص خود را دارد. به عنوان مثال، فریلنسرانی که در گروههای بالاتر قرار دارند، ممکن است موظف به نگهداری دفاتر قانونی، ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده و … باشند.
آیا فریلنسرها تکالیف مالیاتی هم دارند؟
فریلنسرها نیز مانند سایر مؤدیان مالیاتی، تکالیف مالیاتی خود را میبایست به شرح زیر انجام دهند. گام اول این تکالیف تشکیل پرونده مالیاتی است که مطابق تبصره 3 ماده 177 قانون مالیات های مستقیم مشاغل 4 ماه مهلت دارند از تاریخ شروع فعالیت، پرونده مالیاتی تشکیل بدهند.
تشکیل پرونده مالیاتی در چند مرحله انجام میشود. ابتدا باید مراحل پیش ثبت نام در سامانۀ سازمان امور مالیاتی انجام گیرد. سامانه درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی برای تشکیل پرونده و گرفتن کد رهگیری مالیاتی ایجاد شده است.
این سامانه روند دریافت کد مالیاتی را بسیار ساده و سریع می کند. به این ترتیب برای تشکیل پرونده مالیاتی لازم نیست به اداره امور مالیاتی بروید و همه چیز به صورت اینترنتی انجام میشود. تکالیف مالیاتی گروه اول همانند اشخاص حقوقی است؛ یعنی:
• ارسال اظهارنامه مالیات عملکرد تا آخر خرداد ماه سال آینده
• ارسال لیست مالیات حقوق
• ارسال فهرست معاملات فصلی
• پلمب و تحریر دفاتر قانونی (روزنامه و کل)
• عضویت و صدور صورتحساب در سامانه مؤدیان
• ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده (در صورت مشمول بودن)
گروههای دوم و سوم تکلیف پلمب و تحریر دفاتر و همچنین ارسال فهرست معاملات فصلی را ندارند و مابقی تکالیف را در صورت دارا بودن شرایط باید انجام دهند.
تکالیف مالیاتی فریلنسرها چیست؟
تکالیف مالیاتی فریلنسرها بسته به گروهی که در آن قرار میگیرند، میتواند متفاوت باشد. اما به طور کلی، همه فریلنسرها موظف هستند به:
• تشکیل پرونده مالیاتی: اولین قدم برای هر فریلنسر، تشکیل پرونده مالیاتی است. این کار به صورت الکترونیکی و از طریق درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی انجام میشود.
• ارسال اظهارنامه مالیات عملکرد: همه فریلنسرها باید هر ساله اظهارنامه مالیات عملکرد خود را تا پایان خرداد ماه سال بعد ارسال کنند. در این اظهارنامه، باید درآمدها، هزینهها و سود خود را اعلام کنند.
• ارسال فهرست معاملات فصلی: برخی از فریلنسرها (معمولا گروه اول) موظف هستند هر سه ماه یکبار، فهرستی از معاملات خود را به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند.
• پلمب و تحریر دفاتر قانونی: این تکلیف بیشتر برای فریلنسرانی است که در گروه اول قرار دارند. آنها باید دفاتر قانونی خود را پلمب کرده و به طور مرتب آنها را بهروزرسانی کنند.
• عضویت در سامانه مؤدیان: فریلنسرها باید در سامانه مؤدیان مالیاتی ثبتنام کرده و صورتحسابهای خود را از طریق این سامانه صادر کنند.
• ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده: در صورتی که فعالیت فریلنسر مشمول مالیات بر ارزش افزوده باشد، باید اظهارنامه مربوطه را نیز ارسال کند.
تکالیف مالیاتی فریلنسرها ممکن است هر ساله تغییر کند. بنابراین، برای اطلاع دقیق از آخرین تغییرات، بهتر است به سایت سازمان امور مالیاتی مراجعه کنید یا با یک مشاور مالیاتی مشورت نمایید.

چه فریلنسرهایی باید مالیات بر ارزش افزوده پرداخت کنند؟
به طور کلی، هر فریلنسری که خدماتی ارائه میدهد و مبلغی بابت آن دریافت میکند، مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده است. نرخ این مالیات در حال حاضر 10 درصد است. به این معنی که شما باید 10 درصد از مبلغ کل پرداختی توسط مشتری را بهعنوان مالیات بر ارزش افزوده دریافت کرده و به دولت پرداخت کنید.
معافیتهای مالیاتی ویژه فریلنسرها
فریلنسرها نیز مانند سایر مشاغل میتوانند از معافیتهای مالیاتی مختلفی بهرهمند شوند. این معافیتها به منظور حمایت از فعالیتهای اقتصادی و تشویق افراد به شفافیت مالی در نظر گرفته شدهاند. برخی از مهمترین معافیتهای مالیات فریلنسرها عبارتند از:
- معافیت مالیات سالانه مشاغل: مطابق قانون، هر ساله مبلغ مشخصی از درآمد مشمول معافیت مالیات میشود. این مبلغ در قانون بودجه سالانه تعیین میشود. برای مثال، در سال 1402، تا مبلغ 475 میلیون تومان از درآمد سالانه مشمول معافیت بوده است.
- کاهش نرخ مالیات به ازای افزایش سود: اگر سود شما نسبت به سال قبل افزایش یافته باشد، ممکن است از کاهش نرخ مالیات بهرهمند شوید. این کاهش نرخ به صورت درصدی و برای هر 10 درصد افزایش سود محاسبه میشود.
- معافیت مالیاتی برای فعالان حوزه فرهنگ و رسانه: فریلنسرانی که در حوزه انتشارات، مطبوعات، قرآن و رسانه فعالیت میکنند، از معافیت مالیاتی خاصی برخوردار هستند. این معافیت برای یک دوره زمانی مشخص و تا سقف معینی اعمال میشود.
برای اینکه بتوانید از معافیتهای مالیات فریلنسرها استفاده کنید، باید اظهارنامه مالیاتی خود را به صورت کامل و دقیق تکمیل و ارسال کرده و تمام اسناد و مدارکی که نشاندهنده درآمد و هزینههای شما هستند را نگهداری کنید. قوانین مالیاتی بهخصوص مرتبط با مالیات فریلنسرها پیچیده و در حال تغییر هستند. برای اینکه بتوانید از تمام معافیتهای مالیات فریلنسرها به بهترین نحو استفاده و از بروز مشکلات مالیاتی جلوگیری کنید، توصیه میشود با یک مشاور مالیاتی متخصص مشورت داشته باشید.
سخن پایانی
در نهایت، برای کسب اطلاعات بیشتر درباره مالیات فریلنسرها، میتوانید به سایت سازمان امور مالیاتی مراجعه کنید. در این سایت میتوانید علاوهبر مالیات فریلنسرها، به اطلاعات جامع و دقیقی در مورد مالیات بر ارزش افزوده آنها دسترسی پیدا کنید. همچنین مشاوران مالیاتی میتوانند به شما در زمینه محاسبه و پرداخت مالیات فریلنسری کمک کنند.