کمتر کسی وقتی می‌خواهد در طلا سرمایه‌گذاری کند، به مالیات‌های مرتبط با آن توجه دارد. مالیات طلا یکی از بخش‌های مهم قوانین مالیاتی است که هم خریداران و هم فروشندگان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اما این مالیات دقیقاً چیست؟ چگونه محاسبه می‌شود؟ و آیا همه طلاها مشمول مالیات هستند؟ در این مطلب همه این موارد را بررسی می‌کنیم.
مالیات طلا چیست؟
مالیات طلا نوعی مالیات غیرمستقیم است که بر برخی از اجزای معاملات طلا اعمال می‌شود. این مالیات بیشتر در قالب مالیات بر ارزش افزوده و مالیات بر عایدی سرمایه تعریف می‌شود. مهم‌ترین نکته این است که اصل طلا (وزن طلای خام) مشمول مالیات نیست، اما اجرت ساخت، سود فروشنده و برخی درآمدهای دیگر در صنعت طلا مشمول مالیات خواهند شد.
انواع مالیات طلا
مالیات‌های مرتبط با طلا را می‌توان به سه دسته کلی تقسیم کرد:
- مالیات بر ارزش افزوده طلا
- مالیات بر عایدی سرمایه طلا
- مالیات بر عملکرد طلافروشان
هر یک از انواع مالیات طلا نرخ و شرایط خود را دارند که در ادامه بررسی می‌کنیم.
مالیات بر ارزش افزوده طلا
مالیات بر ارزش افزوده (VAT) یکی از مالیات‌های غیرمستقیم است که بر کالاها و خدمات مختلف اعمال می‌شود. در صنعت طلا و جواهر این مالیات فقط بر برخی از اجزای قیمت طلا اعمال شده و بخش دیگری از آن از پرداخت مالیات معاف است.
بهتر است درک دقیقی از این مالیات داشته باشید تا بتوانید معاملات خود را شفاف‌تر انجام دهید و از پرداخت هزینه‌های اضافی جلوگیری کنید.
معافیت مالیات بر ارزش‌افزوده طلا
بر اساس قانون مالیات طلا از نوع ارزش افزوده‌اش، مالیات فقط بر روی اجرت ساخت و سود فروشنده محاسبه می‌شود و اصل طلای به‌کاررفته در مصنوعات طلا از مالیات معاف است.
این معافیت از مالیات طلا یعنی هنگام خرید مصنوعات طلا، وزن خالص طلای به‌کاررفته در آن از محاسبات مالیاتی حذف می‌شود و مالیات تنها بر اجرت ساخت و سود فروشنده اعمال می‌شود. این قانون با هدف جلوگیری از افزایش غیرمنطقی قیمت طلا و حمایت از سرمایه‌گذاران و خریداران وضع شده است. اگر مالیات بر کل وزن طلا اعمال می‌شد، هزینه نهایی خرید به میزان چشمگیری افزایش می‌یافت، که می‌توانست باعث کاهش تقاضا و رکود در بازار طلا شود.
نکته: دیده شده یک سری از فروشندگان از ناآگاهی مشتریان سوءاستفاده می‌کنند و مالیات را بر کل قیمت طلا (شامل وزن طلای خام) اعمال می‌کنند. این اقدام کاملاً غیرقانونی است و در صورت گزارش، مشمول جریمه‌های سنگین خواهد شد. خریداران باید هنگام خرید طلا رسید فروش را بررسی کنند و اطمینان حاصل کنند که مالیات تنها بر اجرت و سود اعمال شده است.
طبق قانون دریافت هرگونه مبلغ اضافی تحت عنوان مالیات بر ارزش افزوده غیرقانونی است و فروشندگانی که این تخلف را انجام دهند، نه‌تنها باید مبلغ اضافه دریافت‌شده را به مشتری بازگردانند، بلکه جریمه نیز خواهند شد.
بیشتر بخوانید: اظهارنامه برآوردی چیست؟چرا صادر می‌شود و چگونه می‌توان به آن اعتراض کرد؟
نرخ مالیات بر ارزش افزوده طلا
مالیات بر ارزش افزوده (VAT) در ایران ۹٪ است. اما این مالیات تنها بر اجرت ساخت و سود فروشنده اعمال می‌شود و خود طلای خام از این مالیات معاف است.
مالیات بر ارزش‌افزوده طلا چگونه محاسبه می‌شود؟
فرمول محاسبه قیمت نهایی طلا با احتساب مالیات بر ارزش افزوده به این شکل است:
- قیمت نهایی = (وزن طلا × (قیمت خام طلا + اجرت ساخت)) + سود فروشنده + مالیات ۹٪
یک مثال در ادامه آورده‌ایم تا بهتر متوجه قیمت نهایی و روند فرمول مالیات طلا شوید:
فرض کنیم که قصد خرید یک دستبند طلای ۱۸ عیار با وزن ۵ گرم را داریم. اطلاعات زیر را در اختیار داریم:
قیمت هر گرم طلای خام: ۳,۰۰۰,۰۰۰ تومان
اجرت ساخت: ۱۰۰,۰۰۰ تومان در هر گرم
سود فروشنده: ۷٪ از مبلغ اولیه
مرحله اول: محاسبه مبلغ اولیه
۵×(۳,۰۰۰,۰۰۰+۱۰۰,۰۰۰)=۱۵,۵۰۰,۰۰۰
مرحله دوم: محاسبه سود فروشنده
۱۵,۵۰۰,۰۰۰×۰.۰۷=۱,۰۸۵,۰۰۰
مرحله سوم: محاسبه مالیات بر ارزش افزوده
(۱۰۰,۰۰۰×۵+۱,۰۸۵,۰۰۰)×۰.۰۹=۱۰۶,۶۵۰
مرحله چهارم: محاسبه قیمت نهایی
۱۵,۵۰۰,۰۰۰+۱,۰۸۵,۰۰۰+۱۰۶,۶۵۰=۱۶,۶۹۱,۶۵۰ بنابراین قیمت نهایی به همراه مالیات طلا ۱۶,۶۹۱,۶۵۰ تومان خواهد بود.
مالیات بر عایدی سرمایه طلا
مالیات بر عایدی سرمایه (CGT) نوعی مالیات است که بر سود حاصل از فروش طلا اعمال می‌شود. این مالیات زمانی مطرح می‌شود که فرد طلا را به‌عنوان سرمایه خریداری کرده و پس از مدتی با قیمت بالاتر بفروشد. به عبارتی این مالیات بر مابه‌التفاوت قیمت خرید و فروش طلا وضع می‌شود.
دلیل وضع مالیات بر عایدی جلوگیری از سفته‌بازی و دلالی در بازار طلا است. اگر این مالیات وجود نداشت، بسیاری از افراد اقدام به خرید و فروش مکرر طلا به قصد کسب سودهای کوتاه‌مدت می‌کردند، که می‌توانست بازار را بی‌ثبات کرده و موجع به افزایش قیمت غیرمنطقی طلا شود.
نرخ مالیات بر عایدی سرمایه طلا
- اگر طلا کمتر از ۱ سال نگهداری شود: نرخ مالیات تا ۴۰٪ سود فروش خواهد بود.
- اگر بیش از ۳ سال نگهداری شود: نرخ مالیات کاهش یافته و در نهایت صفر خواهد شد.
معافیت مالیات بر عایدی سرمایه طلا
فروش طلا تا سقف ۱۵۰ گرم در صورتی که در ۵ سال گذشته فروشی نداشته باشید از مالیات معاف است. این معافیت به منظور حمایت از افرادی که طلا را برای پس‌انداز و سرمایه‌گذاری شخصی نگهداری می‌کنند اعمال شده است. معاملات زیر ۲۰۰۰ یورو یا ۲۴۰۰ دلار مشمول مالیات بر عایدی سرمایه نمی‌شوند. این مورد بیشتر برای سرمایه‌گذاران بین‌المللی و افرادی که به دلار یا یورو معامله می‌کنند، مهم است.
مالیات بر عملکرد طلافروشان
مالیات طلافروشان، نوعی مالیات طلا است که بر سود خالص سالانه آن‌ها به صورت پلکانی محاسبه می‌شود:
نرخ مالیات بر عملکرد طلافروشان
در کشورمان ایران طلافروشان برای درآمدهای خالص سالانه خود از یک سیستم پلکانی بهره می‌برند. به این معنا که نرخ مالیات برای درآمدهای کمتر از یک مقدار مشخص معاف از مالیات است، و از آن پس بر اساس میزان سود، میزان مالیات متغیر خواهد بود.
اگر درآمد خالص سالانه یک طلافروش کمتر از ۲۸.۸ میلیون تومان باشد، از پرداخت مالیات طلا معاف خواهد بود.
اما برای طلافروشان با درآمدهای بالاتر از ۲۸.۸ میلیون تومان، نرخ مالیات به صورت پلکانی محاسبه می‌شود. یعنی میزان مالیات به‌طور تدریجی و متناسب با افزایش سود، بیشتر خواهد شد. طبق قوانین موجود نرخ این مالیات از ۱۵٪ شروع شده و به حداکثر ۲۵٪ می‌رسد.
دولت با استفاده از این ساختار پلکانی از شرکت‌های بزرگ‌تر که درآمد بیشتری دارند، مالیات طلا بیشتری می‌گیرد، در حالی که کسب‌وکارهای کوچک‌تر و با درآمد کمتر تحت فشار مالی کمتری قرار بگیرند.
این سیستم پلکانی طراحی به کسب‌وکارهای فشار مالی کمتری وارد می‌کند. از سوی دیگر این روش برای کسانی که درآمد بالایی دارند، عادلانه‌تر و منصفانه‌تر به نظر می‌آید. زیرا آن‌ها قادرند با پرداخت مالیات طلا بیشتر، منابع مالی کشور را بیشتر تامین کنند.
الزامات مالیاتی طلافروشان
ثبت معاملات در سامانه مودیان اجباری است. این سامانه به دولت کمک می‌کند تا تمامی خریدوفروش‌های انجام‌شده را رصد کند و از فرار مالیاتی جلوگیری شود.
استفاده از پایانه فروشگاهی تأییدشده الزامی است. این پایانه‌ها اطلاعات مربوط به معاملات طلافروشان را به‌صورت شفاف و دیجیتالی ثبت می‌کنند و در صورت عدم استفاده از آن‌ها، پروانه کسب طلافروش ممکن است باطل شود.
عدم رعایت این الزامات می‌تواند منجر به جریمه‌های مالی سنگین و حتی تعطیلی کسب‌وکار شود. بنابراین طلافروشان باید دقت داشته باشند که تمامی تراکنش‌های خود را شفاف و قانونی انجام دهند.
بیشتر بخوانید: مالیات تکلیفی چیست؟+فرق مالیات تکلیفی و عملکرد
معافیت مالیات بر عملکرد طلافروشان
با وجود الزامات سخت‌گیرانه‌ای که در حوزه مالیات طلافروشان وجود دارد، تعدادی از طلافروشان از معافیت‌هایی برخوردار هستند که می‌تواند به‌طور چشمگیری بار مالیاتی آن‌ها را کاهش دهد.
در صورتی که درآمد خالص یک طلافروش کمتر از ۲۸.۸ میلیون تومان در سال باشد، او از مالیات بر عملکرد معاف خواهد بود.
مقایسه انواع مالیات بر طلا
در این قسمت به طور کلی مالیات طلا را در جدول مقایسه کرده‌ایم:
| نوع مالیات | نرخ | توضیحات |
| مالیات بر ارزش افزوده | ۹٪ | فقط روی اجرت و سود فروشنده اعمال می‌شود |
| مالیات بر عایدی سرمایه | ۰ تا ۴۰٪ | بسته به مدت نگهداری طلا، نرخ کاهش می‌یابد |
| مالیات بر عملکرد | ۱۵ تا ۲۵٪ | بر سود خالص طلافروشان اعمال می‌شود |
آیا طلای آب شده مالیات دارد؟
خیر. طلای آب‌شده مشمول مالیات نیست، زیرا یک ماده خام در نظر گرفته می‌شود. مالیات فقط به مصنوعات ساخته‌شده تعلق می‌گیرد. طلای آب‌شده، طلایی است که پس از ذوب شدن مصنوعات قدیمی، مجدداً به شکل قطعات طلای خام درآمده و هنوز به‌صورت جواهر یا زیورآلات ساخته نشده است.
از آنجا که این طلا هنوز تبدیل به یک محصول نهایی نشده و ارزش افزوده‌ای به آن اضافه نشده است، مشمول مالیات بر ارزش افزوده یا مالیات بر عایدی سرمایه نمی‌شود.
بااین‌حال اگر فردی طلای آب‌شده را خریداری کند و پس از مدتی با قیمت بالاتر بفروشد، سود حاصل از آن ممکن است مشمول مالیات بر عایدی سرمایه شود. پس اگر قصد سرمایه‌گذاری در طلای آب‌شده را دارید، بهتر است مدت نگهداری آن را در نظر بگیرید تا از مالیات احتمالی جلوگیری کنید.
جمع‌بندی
مالیات طلا شامل مالیات بر ارزش افزوده، مالیات بر عایدی سرمایه و مالیات بر عملکرد است. اصل طلا معاف از مالیات است، اما اجرت ساخت و سود فروشنده مشمول مالیات می‌شوند. با مطالعه نکات بالا، می‌توانید با آگاهی بیشتری در بازار طلا خریدوفروش کنید و مالیات اضافی هم نپردازید.
