چک الکترونیکی(eCheck) چیست و چگونه کار می‌کند؟ آیا چک الکترونیکی امن است؟ همانطور که می‌دانید خدمات ارائه شده توسط بانکداری الکترونیک تحولی عظیم در سیستم بانکی به وجود آورده است. چک الکترونیکی یا چک دیجیتال نیز مانند خدمات ارائه شده توسط درگاه پرداخت که نیاز مراجعه به شعبات بانک ها را برای فعالیت‌های بانکی به حداقل رسانده است، از دستاورد های ارزشمند بانکداری نوین به شمار می رود. در این مقاله خلاصه ای از چیستی چک دیجیتال و نحوه عملکرد آن آورده شده است.
چک الکترونیکی چیست و چگونه کار می‌کند؟
چک الکترونیکی در واقع نوعی انتقال الکترونیکی ساده از حساب جاری شما است که سرعت، دقت و امنیت بیشتری در عملکرد و نقد شوندگی دارد. به عبارتی چک الکترونیکی یا eCheck نسخه دیجیتالی چک کاغذی است که پول را از حساب جاری پرداخت کننده، برداشت می‌کند و از طریق پردازشگر مستقیما بدون دخالت کارمندان بانک، به حساب جاری دریافت کننده منتقل می‌کند.چک دیجیتال درست مانند چک‌های کاغذی عمل می‌کند و تمامی اطلاعاتی که طبق قانون جدید چک باید روی چک‌های کاغذی پیاده شود، به صورت الکترونیکی در سامانه چک الکترونیکی ثبت و به صورت خودکار بر روی چک دیجیتال درج می شود.
چک دیجیتال از زیر مجموعه های انتقال وجه الکترونیکی(EFT) به شمار می‌رود که مانند دیگر خدمات بانکداری الکترونیک، عملیات بانکی را تسریع می‌کند. برای استفاده از خدمات چک الکترونیکی باید شماره مسیریابی بانک، شماره حساب جاری به همراه نام صاحب حساب در دسترس باشد. برای تایید پرداخت الکترونیکی چک، مشتری با تایید شرایط و ضوابط وب سایت و امضای الکترونیکی قرارداد، تراکنش را تایید می‌کند. زمانی که پرداخت الکترونیکی چک انجام می شود، بلافاصله رسیدی صادر شده که می توان آن را چاپ و یا به صورت فایل PDF ذخیره کرد.
بیشتر بخوانید: سامانه ساتنا چیست؟
مزایای چک الکترونیکی
از جمله مهم ترین مزیت‌های چک دیجیتال می توانیم به سرعت پردازش و ثبت الکترونیکی پرداخت اشاره کرد که دارای امنیت بالایی است.چرا که با اعتبار سنجی، اعتبار فردی که چک را می‌کشد مشخص می شود و اشخاص نمی‌توانند به راحتی چک بی محل بکشند.
از دیگر مزایای چک دیجیتال عبارتند از:
- با امنیت بالا باعث کاهش جرایم بانکی می‌شود.
- سرعت بالا در صدور و پرداخت چک
- دارای کارمزد کمتر است.
- باعث صرفه جویی در مصرف کاغذ می شود.
- محدودیت در تعداد برگ چک وجود ندارد.
- صدور چک بی محل به حداقل می رسد.
- امکان استفاده در تمامی معاملات
- کلاهبرداری و برگشت چک به حداقل میرسد.
- امکان تغییر اطلاعات چک وجود ندارد.
- تسهیل عملیات حسابداری
- روند نقل و انتقال چک همواره مشخص است.
- فرآیند تضمین پرداخت وجه چک دیجیتال، ریسک کمتر را به همراه دارد.
- چک دیجیتال بهترین گزینه است برای کسانی که پرداخت های مکرر انجام می دهند.
چطور با چک دیجیتال پرداخت انجام دهیم؟
چک دیجیتال مانند چک کاغذی به عنوان صورت حساب انتقال پول از یک حساب بانکی به حساب بانکی دیگر عمل می‌کند. با این تفاوت که این فرآیند بسیار کارآمدتر از چک کاغذی انجام می‌شود زیرا که همه ی مراحل با سرعت بیشتر به صورت آنلاین انجام می شود. کار کردن با چک دیجیتال پیچیدگی خاصی ندارد و دقیقا همانند چک کاغذی کسی که چک را صادر می‌کند، اطلاعاتی که لازم است را وارد سامانه می‌کند و در خواست خود را به صورت اینترنتی در قسمت مشخص شده در سامانه چک الکترونیکی ثبت می‌کند. لازم به ذکر است که چک دیجیتال با امضا الکترونیکی صادر کننده چک اعتبار پیدا می‌کند و به بانک منتقل می شود. عملیات احراز هویت در سامانه نماد بانک مرکزی توسط امضای الکترونیکی انجام می شود.
شرایط لازم برای درخواست چک الکترونیکی
برای اینکه صدور دسته چک دیجیتال مورد تایید قرار بگیرد باید از شرایط لازم برخوردار باشید.
- برای درخواست چک الکترونیکی باید طرفین معامله یعنی هم صادر کنند چک و هم دریافت کننده چک در یکی از بانک های کشور حساب جاری داشته باشند.
- طرفین دارای کد شهاب(شناسه هویت الکترونیکی بانکی) که برای هر فرد منحصر است، باشند.
- طرفین باید گواهی تایید امضای الکترونیکی خود را از سامانه “نماد” بانک مرکزی دریافت کرده باشند.
- طرفین در سامانه چک الکترونیکی بانک مرکزی، سامانه صیاد(صدور یکپارچه چک الکترونیک) و چکاوک(زیرساخت انتقال تصویر چک و اسناد وصولی)، عضو باشند.
آیا چک دیجیتال امنیت دارد؟
هرکاری که به صورت آنلاین انجام می شود همیشه نگرانی های امنیتی به همراه دارد. زیرا که مجرمان و هکرها همیشه در کمین فعالیت های الکترونیکی نشسته اند. اما به طور کلی چک‌های دیجیتال از امنیت بیشتری نسبت به چک‌های کاغذی برخوردار هستند. اینکه نمی‌توان چک‌های الکترونیکی را تغییر داد و یا به علت خط خوردگی پشت نویسی کرد باعث امنیت بیشتر می‌شود. فرآیند احراز هویتی که توسط سامانه بانک مرکزی چک‌های الکترونیکی در چندین لایه امنیتی برای طرفین با دقت بالا انجام می شود، امکان خطا و کلاهبرداری را به حداقل می رساند.
بیشتر بخوانید: تراکنش مالی چیست؟
امضای چک الکترونیکی چگونه انجام می شود؟
امضای چک الکترونیکی به راحتی توسط سامانه نماد بانک مرکزی قابل انجام است. برای این منظور همانطور که در قسمت‌های پیشین اشاره شده است، طرفین معامله باید در شبکه‌ی بانکی کشور دارای حساب بانکی باشند. امضاء الکترونیک در واقع هویت شخص صادر کننده چک به شمار می رود که از طریق سامانه بانک مرکزی، اعتبار سنجی شده و امضای دیجیتال شخص تایید می شود. اطلاعات چک به همراه امضاء دیجیتال به صورت الکترونیک به بانک ارسال می شود و بانک پس از تطبیق اطلاعات و احراز هویت اقدام به صدور چک می‌کند.
جمع بندی
با توجه به مباحث مطرح شده متوجه شدیم که چک‌های الکترونیک ریسک چک‌های کاغذی را تا حد زیادی کاهش می دهد و فرآیند پردازش چک را با سرعت بیشتری، پیش می‌برد. صرفه جویی در وقت و هزینه نقل و انتقال از مزیت های این نوع چک است. چک دیجیتال در آغاز راه خود قرار دارد و با گذشت زمان به تکامل بیشتری میرسد. در این مقاله چک دیجیتال، شرایط لازم برای صدور، امنیت و روش های پرداخت آن مورد بررسی قرار گرفت.
